მსოფლიო

რა ხდება ინდოეთსა და პაკისტანს შორის? – ცნობილი დეტალები

ინდოეთმა ოთხშაბათს სამხედრო დარტყმები განახორციელა პაკისტანის წინააღმდეგ, რის შემდეგაც პაკისტანმა განაცხადა, რომ ხუთი ინდური სამხედრო თვითმფრინავი ჩამოაგდო. დაძაბულობამ მეზობელი ქვეყნები, რომლებსაც კონფლიქტის ხანგრძლივი ისტორია აქვთ, ომის ზღვარზე მიიყვანა.

ისლამაბადი ინდოეთის ქმედებებზე პასუხის გაცემას აპირებს, ხოლო საერთაშორისო საზოგადოება ორივე მხარეს თავშეკავებისკენ მოუწოდებს.

ნიუ-დელიმ განაცხადა, რომ სამხედრო ოპერაცია საპასუხო ნაბიჯია აპრილში ინდოეთის მიერ ადმინისტრირებულ ქაშმირში მომხდარ მკვლელობაზე, რომლის შედეგადაც 26 ადამიანი – ძირითადად ინდოელი ტურისტები – დაიღუპა. ინდოეთი პასუხისმგებლობას პაკისტანს აკისრებს, თუმცა ისლამაბადი ამას უარყოფს.

რა ვიცით ინდოეთის დარტყმებზე?

ინდოეთმა ოთხშაბათს დილით (ადგილობრივი დროით) დაიწყო ოპერაცია სახელწოდებით “სინდური”, რომელიც მიზნად ისახავდა პაკისტანსა და პაკისტანის მიერ კონტროლირებად ქაშმირში მდებარე „ტერორისტული ინფრასტრუქტურის“ განადგურებას.

ინდოელი ოფიციალური პირების თქმით, დარტყმები ცხრა ობიექტზე განხორციელდა, თუმცა მათივე მტკიცებით, სამოქალაქო, ეკონომიკურ ან სამხედრო ობიექტებზე იერიში არ მიტანილა.

„სინდური“ — ტრადიციულად წითელი ფხვნილია, რომელსაც ჰინდუ ქალები ქორწინების შემდეგ შუბლზე ისმევენ. ოპერაციის დასახელება სავარაუდოდ უკავშირდება აპრილში დაღუპულ ტურისტებს შორის დაქვრივებულ ინდოელ ქალებს.

პაკისტანი კი სრულიად განსხვავებულ სურათს ხატავს — მათივე მტკიცებით, დაღუპულები არიან სამოქალაქო პირები და დაზიანებულია მეჩეთებიც. CNN ამ ინფორმაციას დამოუკიდებლად ვერ ადასტურებს.

პაკისტანის სამხედრო წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ ინდოეთმა 24 დარტყმა ექვს ლოკაციაზე განახორციელა, მათ შორის პაკისტანის პუნქტიურად დასახლებულ პენჯაბის პროვინციაშიც. მათი თქმით, ეს იყო ყველაზე ღრმა შეღწევა ინდოეთის მხრიდან 1971 წლის ომის შემდეგ.

როგორ უპასუხა პაკისტანმა?

პაკისტანელმა უსაფრთხოების წყაროებმა განაცხადეს, რომ მათ ხუთი ინდური სამხედრო თვითმფრინავი და ერთი დრონი ჩამოაგდეს. მათ არ დაუზუსტებიათ, სად და როგორ მოხდა ეს, თუმცა აცხადებენ, რომ ჩამოგდებულ თვითმფრინავებს შორის სამი Rafale ტიპის გამანადგურებელია — ინდოეთისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი და ახლად შეძენილი საფრანგეთიდან.

ინდოეთი არ ადასტურებს თვითმფრინავების დაკარგვას. CNN ამტკიცებს, რომ ცდილობს მიიღოს კომენტარი ინდოეთის მთავრობისა და სამხედრო უწყებებისგან.

მოწმისა და ადგილობრივი ოფიციალური პირის ცნობით, ინდოეთის მიერ ადმინისტრირებულ ქაშმირში, ვუიანის სოფელში, დაუდგენელი საჰაერო ხომალდი ჩამოვარდა. AFP-ის მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოებზე ჩანს ჩამონგრეული თვითმფრინავის ნაწილები, თუმცა გაურკვეველია, რომელი ქვეყნის კუთვნილება იყო ის.

პაკისტანის პრემიერ-მინისტრმა შჰბაზ შარიფმა განაცხადა, რომ ქვეყანას აქვს “სრული უფლება” უპასუხოს ინდოეთის “საომარ ქმედებას”.

რამდენია დაღუპული და დაჭრილი?

პაკისტანის სამხედრო წარმომადგენლის, გენერალ-მაიორ აჰმედ შარიფ ჩაუდრის თქმით, ინდოეთის იერიშის შედეგად 8 ადამიანი დაიღუპა და 35 დაიჭრა, მათ შორის ბავშვები და მოზარდები — უმცროსი მსხვერპლი მხოლოდ სამი წლის იყო.

ინდოეთის არმიის ცნობით, სამი სამოქალაქო პირი დაიღუპა ქაშმირში, პაკისტანის მხრიდან განხორციელებული სროლების შედეგად.

რა ხდება ადგილზე?

ოთხშაბათს ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს ქაშმირის გაყოლის ხაზზე (LOC) — სადავო ტერიტორიის ფაქტობრივ საზღვარზე.

ინდოეთის მიერ ადმინისტრირებულ ქაშმირში მოსახლეობას ევაკუაცია დაავალეს საფრთხის ზონებიდან. მთავრობა ჰპირდება მოსახლეობას დროებით საცხოვრებელს, საკვებსა და მედიკამენტებს.

დარტყმებმა საჰაერო მიმოსვლაც შეაფერხა — პაკისტანმა ნაწილობრივ დახურა თავისი საჰაერო სივრცე, რამაც საერთაშორისო ავიაკომპანიების მარშრუტებზე გავლენა მოახდინა. ინდოეთის ჩრდილოეთ რეგიონებში კი რამდენიმე აეროპორტი დროებით დაიხურა.

აღსანიშნავია, რომ პაჰალგამის მასაკრის შემდეგ, LOC-ის გასწვრივ რეგულარულად მიმდინარეობდა ცეცხლის გაცვლა.

რატომ დაიწყო ყველაფერი? რა ხდება ქაშმირში?

ქაშმირი, რომელშიც უმრავლესობას მუსლიმები შეადგენენ, 1947 წლიდან მოყოლებული ინდოეთ-პაკისტანის დაძაბული ურთიერთობის მთავარი კერაა.

ბრიტანეთის ინდოეთის დანაწევრების შედეგად შექმნილ ორ სახელმწიფოს — ჰინდუებით დასახლებულ ინდოეთსა და მუსლიმებით დასახლებულ პაკისტანს — ქაშმირზე სრული პრეტენზია აქვთ და მის გამო სამი ომი გამართეს.

დღეს ქაშმირი მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მილიტარიზებული რეგიონია.

ინდოეთი ხშირად ადანაშაულებს პაკისტანს, რომ ის უზრუნველყოფს ტერორისტულ ჯგუფებს, რომლებიც ინდოეთში გადადიან და თავდასხმებს ახორციელებენ. პაკისტანი ამ ბრალდებებს უარყოფს.

პაჰალგამის მასობრივი მკვლელობის შემდეგ ინდოეთში დიდი რისხვა გაჩნდა, რამაც ზეწოლა გაზარდა პრემიერ-მინისტრ ნარენდრა მოდის ჰინდუ-ნაციონალისტურ მთავრობაზე. ინდოეთმა მალევე დაადანაშაულა პაკისტანი, რის შედეგადაც ქვეყნები ურთიერთობების დაქვეითების გზაზე წავიდნენ: შეჩერდა ვიზების გაცემა და ინდოეთმა წყლის განაწილების შეთანხმებიდანაც გამოეთიშა.

რა შეიძლება მოჰყვეს ამ დაპირისპირებას?

წარსულში ქაშმირის გამო გაჩაღებული ომები განსაკუთრებით სისხლიანი იყო. უკანასკნელი — 1999 წელს — 1,000-ზე მეტი პაკისტანელი ჯარისკაცის დაღუპვით დასრულდა (დაბალი შეფასებით).

1999 წლის შემდეგ რეგულარულად მოხდა შეიარაღებული შეტაკებები, რომელთა დროსაც ათიათასობით ადამიანი დაიღუპა. ბოლოს, 2019 წელს, ინდოეთმა საჰაერო დარტყმები განახორციელა პაკისტანში მას შემდეგ, რაც თვითმკვლელი თავდასხმის პასუხისმგებლობა ისლამაბადს დააკისრა.

თუმცა, ის კონფლიქტი სრულმასშტაბიან ომში არ გადაიზარდა. ორივე მხარე აცნობიერებს ბირთვული ომის საშიშროებას — 1999 წლის შემდეგ, ორივე ქვეყანამ მნიშვნელოვანი შეიარაღება, მათ შორის ბირთვული არსენალი, განავითარა.

როგორ რეაგირებს მსოფლიო?

მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნები შეშფოთებულნი არიან და ორ ბირთვულ სახელმწიფოს თავშეკავებისკენ მოუწოდებენ.

გაეროს გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერეშმა ღრმა შეშფოთება გამოთქვა და განაცხადა, რომ „მსოფლიოს არ შეუძლია სამხედრო კონფრონტაცია ამ ორ ქვეყანას შორის“.

აშშ-მა, რომელმაც ორივე მხარეს თავშეკავება მოუწოდა, განაცხადა, რომ „მჭიდროდ აკვირდება მოვლენებს“.

შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენლის თქმით, “ეს ვითარება სწრაფად ვითარდება და ჩვენ ყურადღებით ვაკვირდებით”.

გაერთიანებულმა არაბ Emirates-მა, ჩინეთმა და იაპონიამაც მოუწოდეს ინდოეთსა და პაკისტანს დაძაბულობის განმუხტვისკენ.

ინდოეთის მთავრობის მაღალი რანგის წარმომადგენელმა CNN-ს განუცხადა, რომ ნიუ-დელიმ უკვე მიაწოდა ინფორმაცია საერთაშორისო პარტნიორებს, მათ შორის აშშ-ს, გაერთიანებულ სამეფოს, საუდის არაბეთს, არაბთა გაერთიანებულ საამიროებსა და რუსეთს, ინდოეთის გადადგმულ ნაბიჯებზე.

გსურთ, ამ სტატიას თან დავურთოთ მოკლე სარედაქციო კომენტარი ან ექსპერტის შეფასება ვითარებაზე?

წყარო